COVID-19: de impact van overgewicht, chronische ziekten en levensstijl op ons immuunsysteem

Enkele vooraanstaande Nederlandse onderzoekers onderzochten de mogelijke mechanismen van de impact van overgewicht, chronische ziekten en leefstijlfactoren op ons immuunsysteem. We vatten de belangrijkste bevindingen hieronder samen.

Onderliggende aandoeningen zorgen voor verhoogd risico op ernstiger ziekteverloop na COVID-19-besmetting

Wereldwijd stellen wetenschappers vast dat COVID-19-patiënten een hoger risico hebben op een ernstiger ziekteverloop als er sprake is van bijkomende chronische aandoeningen, zoals bijvoorbeeld obesitas, hart- en vaatziekten en diabetes type 2. En wat ook zorgen baart: niet alleen de ernst van de ziekte, maar ook de sterftecijfers liggen hoger bij patiënten met onderliggende aandoeningen en overgewicht.

Gevolgen van obesitas bij infectieziekten

Hoe komt het dat obesitas negatieve gevolgen heeft voor het ziekteverloop bij COVID-19? Dit is een zeer complex verhaal, waarbij alleszins extra onderzoek nodig is om nog meer duidelijkheid te brengen. Enkele mogelijke verklarende factoren zijn:

• Een verstoord immuunsysteem op infecties: in vetweefsel, en vooral in buikvet, zien onderzoekers meer pro-inflammatoire immuuncellen en cytokines. Dat zijn cellen en stoffen die wijzen op een ontsteking. Het gaat hierbij niet om een acute ontsteking zoals bij een wonde, maar om een chronische laaggradige ontsteking. Die ontregelt het immuunsysteem, waardoor het lichaam minder snel en goed kan reageren op indringers, zoals een virus.
• Ontregeling in vetweefsel: ons vetweefsel wordt steeds vaker als een orgaan beschouwd, omdat het een regulerende functie heeft bij de productie van hormonen en andere stoffen. Wanneer de vetcellen groeien en meer vet opslaan - wat het geval is bij obesitas - kunnen ze niet meer optimaal functioneren. Hierdoor kan in vetweefsel onder andere een verhoogde afscheiding van het hormoon leptine, oxidatieve stress en zuurstoftekort ontstaan. Dit zijn allemaal factoren die bijdragen aan de chronische laaggradige ontsteking.
• Ademhalingsstoornissen: een te hoge vetopslag ter hoogte van de longen kan negatieve gevolgen hebben voor de ademhaling. Sommige mensen ervaren ademhalingsproblemen en kunnen zelfs een verminderde longfunctie hebben. Bij COVID-19 is er ook sprake van ademhalingsproblemen. Wanneer beide samen voorkomen, kunnen de gevolgen elkaar versterken. Dit leidt mogelijk tot slechtere prognoses.
• Verhoogde bloedstolling: mensen met obesitas lopen een hoger risico om tromboses of infarcten te krijgen. Een bloedprop zorgt dan voor een verstopping van een bloedvat en leidt tot een trombose of infarct. De verklaring hiervoor zijn verhoogde waarden van stollingsfactoren in het bloed, ontstekingen en een verstoorde functie bij een bepaald type cellen (endotheelcellen) in de wand van de bloedvaten bij mensen met obesitas.
• Het virus krijgt meer kans om een lichaam binnen te dringen: het COVID-19-virus bindt aan de ACE2-receptor (een eiwit) om ons lichaam binnen te dringen. Normaal gezien is dit een belangrijke receptor in de bloeddrukregulatie. Bij obesitas en diabetes type 2 produceert het vetweefsel meer ACE2-receptoren dan normaal. Het virus heeft zo dus meer toegangsmogelijkheden om ons lichaam binnen te dringen.
• Bijkomende aandoeningen: mensen met overgewicht worden vaak geconfronteerd met ziekten zoals diabetes type 2 en hart- en vaatziekten. Een aantal met obesitas gerelateerde ziekten kunnen het immuunsysteem verstoren en op die manier het ziektebeeld van COVID-19 negatief beïnvloeden.

Welke levensstijlfactoren beïnvloeden ons immuunsysteem?

Een gezonde levensstijl zorgt niet alleen voor een sterker immuunsysteem, maar leidt ook tot een betere algemene gezondheid, met alle voordelen vandien. Hoe kun je jouw levensstijl een gezonde boost geven?

• Gewichtsverlies bij mensen met obesitas: wie te zwaar is, kan zijn immuunsysteem versterken door te vermageren. Extreem laagcalorische diëten zijn uit den boze. Zij kunnen immers negatieve gevolgen hebben voor het immuunsysteem. De toepassing van de gekende voedingsdriehoek, al dan niet aangevuld met professioneel advies door een diëtist(e), is alvast een goede basis om op verder te werken.
• Naast de hoeveelheid voeding is ook wat je eet van groot belang. Een gezond en duurzaam voedingspatroon, met voldoende groenten, fruit, noten, peulvruchten, vis en gezonde vetten, draagt bij aan een goed werkend immuunsysteem. Vermijd de inname van ultrabewerkte energierijke producten met een lage voedingswaarde. Zij hebben een negatieve invloed op jouw immuunsysteem.
• Naast een gezond en evenwichtig voedingspatroon is voldoende beweging essentieel in het versterken van je immuunsysteem. En dat hoeft echt geen intensief trainingsprogramma te zijn: regelmatig bewegen – bijvoorbeeld 30 minuten per dag – kan al een waardevolle bijdrage leveren aan een gezondere levensstijl. Die aanpak is trouwens perfect te combineren met een normaal werkregime, waarbij je bijvoorbeeld (virtuele) vergaderingen met collega’s al wandelend afwerkt.
• Roken verstoort het immuunsysteem, zowel in het algemeen als specifiek in de longen. Roken zorgt bovendien voor meer ontstekingsreacties en minder ‘reservecapaciteit’, omdat de longfunctie al verminderd is. Daarnaast is roken ook erg schadelijk voor het hart en de bloedvaten. Het gevolg: rokers hebben wellicht hevigere complicaties bij een COVID-19-besmetting.
• Ook het gebruik van (teveel) alcohol is uit den boze. De consumptie van een hoge dosis alcohol kan onmiddellijk een reeks aan immuunreacties onderdrukken. Onderzoekers zien ook een verband tussen alcoholmisbruik en een hogere kans op infectieziekten.
• Voldoende slaap is cruciaal om het lichaam de nodige rust te geven. Het inboeten op slaap kan een negatief effect hebben op het immuunsysteem. Tijdens onze slaap worden stoffen (cytokines) geproduceerd die helpen bij het vechten tegen virussen en wordt de werking van het immunologisch geheugen verbeterd. Dit geheugen zorgt ervoor dat het immuunsysteem bij een tweede besmetting sneller en beter kan reageren. Wie gemiddeld minder dan zes uur per nacht slaapt, zou kwetsbaarder zijn voor virale infecties.

Bron: gezondleven.be