‘Die hard’ veiligheidsambassadeurs

Wanneer je enkele tientallen projecten op de teller hebt, wordt je geheugen onvermijdelijk gekleurd door bepaalde mensen die zelfs jaren later op je netvlies blijven gebrand. Niet in het minst omdat ze zich nadrukkelijk manifesteerden als rasechte vaandeldragers van arbeidsveiligheid op de werkvloer, los van elke vorm van groepsdruk. Noem ze ambassadeurs, promotors, dwarsliggers of wat dan ook. Het maakt niet uit, ze doen het gewoon.

Het verhaal achter deze opmerkelijke medewerkers heeft mij steeds mateloos geboeid. Zo herinner ik mij als geen ander Jürgen, werfleider bij een van de grotere bouwondernemingen. Een kerel uit één stuk, een en al positivisme. Op een dag hadden Jürgen en ik bij een kop koffie een rustig gesprek ‘off the record’. Vrij snel kwam ik bij de vraag wat hem precies dreef om zo fanatiek met arbeidsveiligheid begaan te zijn…

Vanaf dag één van ons programma rond duurzame veiligheidscultuur was Jürgen een van de meest fanatieke en actieve fans. Hij liet geen gelegenheid onbenut om op de werven waarvoor hij verantwoordelijk was een resem aan veiligheids-verbeterende initiatieven op te zetten, het ene al creatiever dan het andere. ‘Eerst veiligheid, daarna productiviteit’ was voor hem geen loze kreet. Opmerkelijk daarbij was dat de rentabiliteit van zijn werven én de motivatie van zijn medewerkers tot de beste binnen de groep behoorden.

Dit was (letterlijk) zijn antwoord:

“Ik ben eigenlijk gegroeid vanuit de praktijk, ben gestart op de onderste trede als handlanger/metselaar op de werf. Zo heb ik een hele tijd gewerkt bij een restauratiebedrijf. Op een dag, mijn vrouw was hoogzwanger van onze Benjamin, was ik aan het werk op het dak van een kerk, op een hoogte van 45 meter… niet aangelijnd. ‘We doen het al jaren zo, niets kan mij overkomen’, dacht ik toen in al mijn overmoed.

Op een gegeven ogenblik gleed ik uit en schuurde ik naar beneden. In een fractie van een seconde dacht ik dat mijn leven voorbij was. Als bij wonder bleef ik op een hoogte van 30 meter in de dakgoot hangen. Ik kwam er uiteindelijk met de schrik van af…”.

“In een andere fase van mijn loopbaan was ik meestergast. We haalden elke ochtend de mensen van de ploeg op met het werfbusje, zo ook D. Op een dag gebeurde wat niemand voor mogelijk hield: kort na de middag, bij het betreden van een eenvoudige steiger, struikelt D. op het werkplatform en valt hij tussen de collectieve beveiliging, achterover op de grond. Levensgevaarlijk gewond wordt hij overgebracht naar het ziekenhuis, waar hij de dag nadien overlijdt.

Je wilt niet weten met welk rotgevoel we als ‘ploeg -1’ die dag naar huis zijn gereden. Het was verschrikkelijk om zijn frigobox en werktuigen bij hem thuis te moeten afgeven. Dat wens ik echt niemand toe”

Minutenlang zat Jürgen voor zich uit te staren. Het leek alsof beide drama’s zich opnieuw voor zijn ogen afspeelden,…

“Die twee gebeurtenissen hebben mijn kijk op het leven fundamenteel veranderd, maar hebben vooral mijn kijk op arbeidsveiligheid definitief in een andere plooi gelegd. Sindsdien probeer ik elke dag opnieuw iedereen in mijn omgeving te sensibiliseren om in de eerste plaats veilig te werken. We hebben tenslotte maar één leven.”

Op weg naar huis vroeg ik mij af of mensen dan altijd eerst een traumatiserend, (bijna) fataal ongeval moeten beleven vooraleer zij tot in elke vezel van hun lichaam doordrongen worden van de noodzaak om op elk ogenblik hun gedrag af te stemmen op de arbeidsrisico’s die om elke hoek loeren. Ik mag hopen van niet!

Anne-Marie Vanhooren

Senior Consultant Veiligheidscultuur - Stepstones for safety