FAQ's over de coronavaccinatie

In heel wat landen komt de vaccinatiecampagne tegen het Covid-19-virus definitief op gang. Ook in ons land worden de eerste vaccinaties toegediend. Bewoners en medewerkers van woonzorgcentra komen eerst aan de beurt, gevolgd door zorgmedewerkers die een hoog risico op besmetting lopen door nauw contact met Covid-19-patiënten. In de loop van de komende maanden komen andere doelgroepen aan de beurt.

Ook al is vaccinatie gratis en vrijwillig, toch rijzen er bij heel wat mensen vragen over de werking en toediening van het vaccin. Het is belangrijk om die vragen au sérieux te nemen en correct te beantwoorden, want hoe meer mensen overtuigd raken om zich te laten vaccineren, des te beter onze maatschappij beschermd zal zijn tegen eventuele nieuwe virusuitbraken. Wat zijn veelgestelde vragen over coronavaccinatie?

Een eerste veelgestelde vraag gaat uiteraard over de werking van het vaccin. Kort uitgelegd: een vaccin stimuleert een reactie van ons afweersysteem, waardoor ons lichaam een specifiek virus of een specifieke bacterie "herkent" zonder dat we de ziekte echt krijgen. Als we dan later in contact komen met dat virus of die bacterie, “herinnert” ons afweersysteem zich deze ziekteverwekker. Ons lichaam produceert dan snel de juiste antistoffen om het virus of de bacterie te vernietigen en ons tegen de ziekte te beschermen.

Ook over de verschillende soorten vaccins is soms opheldering nodig. De meeste vaccins bevatten de verzwakte of dode virussen of bacteriën die de ziekte veroorzaken. Andere vaccins bevatten slechts deeltjes van virussen of bacteriën. Een nieuwere technologie levert vaccins die genetisch materiaal bevatten, zodat ons lichaam zelf een onderdeel van de ziekteverwerker kan aanmaken. Ten slotte bestaan er ook vaccins die andere niet-schadelijke virussen gebruiken om deeltjes van de ziekteverwekker in het lichaam te brengen waartegen ons lichaam zal reageren.

Een belangrijke vraag betreft uiteraard de doeltreffendheid van het Covid-19-vaccin. Belangrijk om weten hier is dat de doeltreffendheid van bestaande vaccins tegen andere ziektes niet altijd bij iedereen hetzelfde is. Zo biedt het vaccin tegen mazelen bescherming bij 97 procent van de gevaccineerde personen. Dat is wel geen reden om een vaccin niet te gebruiken. Zelfs als het vaccin geen 100 procent bescherming biedt en de gevaccineerde persoon toch ziek wordt, dan zijn de symptomen meestal minder erg. Een hoge vaccinatiegraad (waarbij dus veel mensen zich laten vaccineren) verhoogt de bescherming, omdat het virus zich op die manier moeilijker kan verspreiden.

En wat met het aantal doses dat een persoon moet krijgen? Is er een herhalingsvaccinatie nodig na de eerste vaccinatie? Voor de meeste vaccins die momenteel in ontwikkeling zijn, zullen twee doses per persoon nodig zijn voor een optimale bescherming. Het definitieve aantal dosissen zal pas gekend zijn nadat het EMA (Europees Geneesmiddelenbureau) alle gegevens heeft geëvalueerd.

Momenteel zijn voor de Covid-19-vaccins geen gegevens beschikbaar over de bescherming op langere termijn. Het is dus nog niet gekend of er nadien nog herhalingsinentingen nodig zullen zijn.

De snelheid waarmee Covid-19-vaccins ontwikkeld werden, doet bij vele mensen de wenkbrauwen fronsen. Die twijfel is echter onterecht. Deze vaccins worden immers ontwikkeld volgens dezelfde wettelijke vereisten voor de farmaceutische kwaliteit, veiligheid en werkzaamheid als andere geneesmiddelen. Het snelle ontwikkelingsproces is te danken aan de voorrang – op alle niveaus – voor ontwikkeling, beoordeling en goedkeuring, waarbij beleidsmakers de voorbije maanden de toestemming gaven om verschillende ontwikkelingsfases uitzonderlijk parallel te laten verlopen. Dit zorgde voor een enorme tijdswinst, maar ging niet ten koste van de veiligheid. Ook werden aanvragen van farmabedrijven sneller dan gewoonlijk geëvalueerd.

Ook over de veiligheid en mogelijke bijwerkingen maken vele mensen zich zorgen. Zij moeten weten dat een vaccin enkel goedgekeurd wordt als de werkzaamheid, kwaliteit én veiligheid voldoende is aangetoond. Typisch voor coronavaccins is de testing op zeer grote groepen mensen, vaak tussen de 30.000 en 60.000 personen. Die brede testprocedure geeft een zeer goed beeld van mogelijke bijwerkingen, die binnen zes weken na vaccinatie zichtbaar worden. De kans op ernstige bijwerkingen bij coronavaccins is dus klein, ook al omdat hiervoor zelfs een speciaal Europees bewakingssysteem is opgezet. Dit biedt een extra garantie om snel in te grijpen. Zoals bij alle geneesmiddelen kunnen lichte bijwerkingen optreden, zoals koorts, vermoeidheid, hoofdpijn of zwelling op de plaats van injectie, die na een paar dagen vanzelf verdwijnen.

Nu er in Groot-Brittannië en Zuid-Afrika varianten van het Covid-19-virus opgedoken zijn, rijst de vraag of de goedgekeurde vaccins ook werkzaam zijn tegen deze mutanten. Dit muteren is trouwens typisch voor elk virus – het zoekt immers diverse manieren om te kunnen blijven overleven –, maar tot nu toe lijkt het er niet op dat het Covid-19-virus muteert in mensen, en dus ook geen gevolgen heeft voor de werkzaamheid van vaccins. Als dit alsnog het geval zou zijn, dan kunnen de vaccins hierop aangepast worden.

INNI Redactie