nieuwsoverzicht 14 tot 18 oktober 2024 (wk 43)

I. WIJZIGINGEN IN DE WETGEVING

Deze week zijn er geen nieuwe wetswijzigingen opgenomen in INNIwise.

II. OVERIGE NIEUWSITEMS

A. Campagne seksueel geweld: maak als steunfiguur het verschil

Wat als een slachtoffer van seksueel geweld je in vertrouwen neemt? Die vraag wil de nieuwe campagne van de Zorgcentra na Seksueel Geweld (ZSG) beantwoorden. In 2023 namen meer dan 3.500 slachtoffers van seksueel geweld contact op met een ZSG, maar de meeste slachtoffers nemen eerst – of zelfs enkel – iemand uit hun dichte omgeving in vertrouwen. Deze steunfiguren kunnen een heel belangrijke spilfiguur zijn om te zorgen dat de slachtoffers hun weg naar een ZSG vinden.

Bij een ZSG krijgen slachtoffers gratis medische, forensische en psychologische hulp, maar ook steunfiguren kunnen er terecht voor advies en ondersteuning.

De campagne benadrukt dan ook de essentiële rol van die steunfiguren om samen met het slachtoffer snel contact op te nemen met een ZSG. Iemand die in vertrouwen genomen wordt, moet weten hoe te reageren: luisteren, geruststellen en aanbieden om snel contact op te nemen met het dichtstbijzijnde ZSG.

De campagne richt zich daarnaast ook specifiek op meer kwetsbare doelgroepen zoals LGBTQIA+-personen, mensen met beperkingen of migranten. Voor deze groepen kunnen gevoelens van angst en onveiligheid, communicatieproblemen of zelfs het niet op de hoogte zijn van het bestaan van een ZSG ervoor zorgen dat slachtoffers niet de juiste zorg krijgen. Ook bij deze doelgroepen zijn steunfiguren van groot belang. Hier wil de campagne inzetten op mensen op het terrein, bijvoorbeeld hulpdiensten, zorgverleners, sociaal werkers en verenigingen. Een grotere bewustwording en kennis op het terrein moet ervoor zorgen dat ook slachtoffers uit kwetsbare groepen hun weg vinden naar een ZSG.

Meer info en een gids voor steunfiguren kan je terugvinden op de website van ZSG.

Bron: zsg.belgium.be

B. Inwerkingtreding van de NIS 2-wet

Oktober brengt heel wat beweging mee op vlak van cyberveiligheid. Niet alleen is het de Europese Maand voor de cyberveiligheid (zie ons nieuwsoverzicht van 7 tot 11 oktober 2024), maar op 18 oktober treedt ook de NIS 2-wet en het bijbehorende Koninklijk besluit in werking. Deze wet kondigden we al eerder aan in ons nieuwsoverzicht van 27 tot 31 mei 2024, maar wat houdt dit nu in?

De Europese commissarissen drukten het zelf uit als “NIS2 is NIS1 on steroids”. Dezelfde doelstellingen werden behouden, maar worden vooral veel ruimer waarbij een uitgebreidere regelgeving, maatregelen, scope, sanctionering en sensibilisering moeten zorgen voor een sterke cyberveiligheid.

De uitbreiding van het toepassingsgebied zorgt ervoor dat heel wat nieuwe sectoren nu ook onder de scope van de NIS 2 vallen. De sectoren worden in 2 groepen verdeeld: de zeer kritieke sectoren en de andere kritieke sectoren. Zeer kritieke sectoren zijn onder andere energie, vervoer, bankwezen, gezondheidszorg, drinkwater, overheid … Andere kritieke sectoren zijn bijvoorbeeld post- en koeriersdiensten, chemie, levensmiddelen of valstoffenbeheer, enz. Niet alleen de sectoren, maar ook de grootte van een onderneming is belangrijk: alle grote en middelgrote ondernemingen in de bovenvermelde sectoren zitten in de scope van de NIS 2-wet. Deze ondernemingen zullen dus de nodige maatregelen moeten nemen en ook incidenten moeten rapporteren en moeten bovendien ook de cyberveiligheid van hun toeleveringsketen beheren. De overheid moet toezicht houden dat ondernemingen dit ook effectief doen en kan bij inbreuken ook sancties opleggen.

Safeonweb@work stelde een NIS 2-snelstartgids op die je hier kan raadplegen.

Bronnen:

• CCB
• VBO
• Safe on Web

C. Menopauze op de agenda

Uit een rapport van de Onafhankelijke ziekenfondsen blijkt dat in verhouding steeds meer vrouwen langdurig arbeidsongeschikt zijn dan mannen. Zo’n 70 procent van personen die langer dan 6 maanden afwezig zijn, zijn vrouwen. De onafhankelijke ziekenfondsen geven aan dat mentale klachten zoals depressie en burn-out vaak de reden zijn voor die stijging bij vrouwen. En het zijn juist die klachten die ondervertegenwoordigd zijn in dossiers van beroepsziekten en genegeerd worden. Bovendien komen chronische ziekten vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.

De onafhankelijke ziekenfondsen geven daarnaast ook een aantal vrouwspecifieke gezondheidsproblemen aan als reden van langdurige arbeidsongeschiktheid. Klachten veroorzaakt door bijvoorbeeld endometriose of de menopauze worden nog steeds onderschat en zijn nog steeds een taboe. Verkeerde diagnoses en ongeschikte behandelingen leiden zo tot een langere arbeidsongeschiktheid.

De toegenomen aandacht voor vrouwspecifieke gezondheidsproblemen in (sociale) media en politiek zorgt dat deze ook thema’s worden waar aandacht voor gevraagd wordt op de werkvloer. Verschillende organisaties, zoals Idewe en Attentia roepen dan ook op om menopauze en de overgang op de agenda te zetten in ondernemingen.

De beroepsbevolking veroudert en bestaat steeds meer uit vrouwen. Die vrouwen zullen vroeg of laat geconfronteerd worden met de menopauze en de bijbehorende symptomen. Er is nog steeds te veel onduidelijkheid en te weinig kennis over het thema, waardoor ondernemingen niet of te weinig hun werkneemsters kunnen ondersteunen. Al vanaf de premenopauze kunnen vrouwen klachten als concentratieverlies, vergeetachtigheid, emotionele instabiliteit, enz. ervaren, wat een grote impact kan betekenen op hun werk. 40 procent van absenteïsme bij vrouwen tussen 45 en 55 jaar wordt toegeschreven aan overgangsklachten. Door een menopauzebeleid uit te werken kunnen ondernemingen negatieve impact door bijvoorbeeld absenteïsme voorkomen, maar ook een goede werksfeer bevorderen. Het bespreekbaar maken van het thema en collega’s en leidinggevenden te informeren en sensibiliseren zorgt voor meer begrip en minder onzekerheid of stigmatisering.

Afhankelijk van het soort onderneming zullen de noden van werkneemsters anders zijn. In de ene job is het al heel wat makkelijker om een pauze te nemen dan in de andere. Verder krijgt de ene vrouw te maken met andere of hevigere symptomen dan de andere. Het is dan ook aanbevolen om aan maatwerk te doen en samen met de werkneemster op zoek te gaan naar oplossingen.

Bronnen:

• VRT
• Idewe
• Attentia

D. Werelddag van de Geestelijke Gezondheid: Burn-out

Op 10 oktober was het opnieuw Werelddag van de Geestelijke Gezondheid, met dit jaar het thema ‘geestelijke gezondheid op het werk’. Psychosociale problemen zoals burn-out zijn de belangrijkste oorzaak van langdurige afwezigheid van werknemers. Reden genoeg dus om burn-out nog eens in de kijker te zetten.

Uit een nieuw onderzoek van Securex blijkt dat één op vier bedienden risico lopen op het krijgen van een burn-out. Bij arbeiders is dat zelfs één op drie. Dat betekent zo’n 28,3 procent van de Belgische werknemers. Ten opzichte van 2021 is dat cijfer stabiel gebleven, maar zijn er wel verschuivingen: zo waren het in 2021 juist de bedienden die meer risico liepen op het krijgen van een burn-out.

Uit de analyse blijkt dat hier een aantal verklaringen voor zijn. De belasting in de privésfeer van bedienden is significant gedaald, terwijl dat voor arbeiders stabiel bleef. Daarnaast steeg de jobzekerheid bij de bedienden veel sterker dan bij de arbeiders. Ook factoren als sterk toenemende automatisering en monotonie spelen een rol. Waar dus vroeger de aandacht naar burn-out bij bedienden ging, is er nu dus meer aandacht nodig voor burn-out bij arbeiders.

Daarnaast zijn er ook opvallende verschillen binnen leeftijdsgroepen: vooral dertigers en jonge vijftigers hebben een verhoogd burn-out risico. Volgens het onderzoek ervaren dertigers gemiddeld gezien meer rolconflicten op de werkvloer en meer micromanagement door leidinggevenden. Ook ligt de privébelasting bij deze leeftijdsgroep hoger, door bijvoorbeeld de zorg voor jonge kinderen.

Bij jonge vijftigers kunnen we een mogelijke oorzaak ook in de privésfeer vinden: zij nemen vaak de zorg voor hun oudere ouders op zich. De impact van een nieuwe levensfase komt hier dus duidelijk naar voren.

Veel factoren dragen bij tot een risico op burn-out en CESI deelt ze op in twee categorieën:

• Organisatorische factoren. Hieronder vind je chronische stress, gebrek aan controle en gebrek aan erkenning en ondersteuning. Ook spanningen met collega’s, een onevenwichtige work/life balance, de bedrijfscultuur en de impact van technologie en hyperconnectiviteit vallen onder deze noemer.
• Individuele factoren. Hoewel het onderzoek van Securex aangeeft dat persoonlijke kenmerken maar zo’n 1,5 % van het risico verklaren, hebben ook deze een invloed. Perfectionisme en moeilijk nee kunnen zeggen zijn vaak eigenschappen van geëngageerde mensen die onder invloed van hun werkomgeving over hun grenzen heen gaan.

Symptomen van een burn-out variëren van steeds meer problemen hebben met concentratie en helder denken, geheugenverlies, verlies van motivatie, vermoeidheid, slaapstoornissen tot spierpijn en hoofdpijn. Een collega met burn-outsymptomen zal ook sneller geïrriteerd raken, afstand nemen, zich isoleren en minder productief worden.

Meer weten? INNIwise biedt heel wat extra informatie over burn-out.

Bronnen:

• Securex
• CESI

E. Werelddag van de geestelijke gezondheid: digitalisering, psychosociale risico’s en welzijn op de werkplek

Ook OSHA liet de Dag van de geestelijke gezondheid niet ongemerkt voorbijgaan. Zij publiceerden in het kader van deze dag een verslag en een beleidsnota over de gevolgen van digitalisering voor de geestelijke gezondheid van werknemers.

OSHA voerde een uitgebreid onderzoek naar de psychosociale risico’s die verbonden zijn aan het werken met vijf belangrijke technologieën: geavanceerde robotica en artificiële intelligentie voor taakautomatisering, slimme digitale systemen, digitale arbeidsplatformen, technologieën voor werken op afstand en artificiële intelligentie voor werknemersmanagement.

De risico’s die naar voren komen bij deze digitale technologieën zijn onder andere cognitieve overbelasting, baanonzekerheid, gebrek aan vertrouwen en isolatie. In de beleidsnota stelt OSHA dat deze risico’s op de werkplek kunnen worden voorkomen door bijvoorbeeld handhaven van wetgeving, risicobeoordeling en transparantie over de manier waarop de technologie werkt. Ook het betrekken van werknemers bij de beslissing tot invoering van een bepaalde technologie kan helpen bij het beperken van het risico. In de beleidsnota stelt OSHA dat een proactief beleid waarbij de mens centraal staat van cruciaal belang is.

Een greep uit de beleidsadviezen die OSHA rond dit thema opstelde:

• Zorg dat de jobinhoud niet te monotoon is.
• Zorg voor uitgebreide trainingen en bijscholingen voor de werknemers.
• Zorg voor psychologische ondersteuning.
• Biedt een flexibele arbeidsregeling aan.
• Moedig sociale interactie aan.

De volledige nota kan je hier raadplegen (uitsluitend beschikbaar in het Engels).

Bron: OSHA

F. Koninklijk besluit betreffende het versturen van schriftelijke elektronische berichten naar de 112-centra

Vanaf 24 oktober treedt een nieuw koninklijk besluit in werking dat het mogelijk moet maken om de 112-centra via schriftelijke elektronische berichten te bereiken. Personen met een handicap die hen verhindert om via een spraakoproep een noodnummer te bereiken zullen op twee manieren de hulpdiensten kunnen bereiken:

• Ze kunnen een sms sturen naar het nummer 8112.
• Een bericht via de app 112 BE.

Bij het instellen van de applicatie 112 BE kan je kiezen voor contact via een bericht.

Bronnen:

• K.B. 12-9-2024 (B.S. 14-10-2024)
• App 112 BE

III. PRAKTISCHE INFORMATIE

Zag jij onze nieuwe testimonial al? We spraken met Femke Van Moorleghem, preventieadviseur bij Zorg-Saam, die sinds 2023 gebruik maakt van INNIwise.