Met welke wetgeving dient u als preventieadviseur specifiek rekening te houden in deze coronatijden?

Welzijnswet en codex

In artikel II.1-4 van de codex over het welzijn op het werk worden een aantal opdrachten opgesomd die moeten volbracht worden in verband met het beleid inzake welzijn op het werk. Artikel II.6-1 van de codex verduidelijkt deze opdrachten door een opsomming te geven van de verschillende taken.

De coronapandemie zorgt ervoor dat een aantal opdrachten meer werk vragen van de preventiediensten. Dit komt vaak omdat het risico van een pandemie, en de preventiemaatregelen die moeten genomen worden om dit risico te beperken, in het verleden nog niet of onvoldoende werden geanalyseerd. De Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD WASO) haalt onder andere volgende zaken aan:

• identificatie van nieuwe gevaren door andere werkomstandigheden

• advies verlenen over de resultaten die voortvloeien uit het vaststellen en nader bepalen van de risico’s en maatregelen voorstellen

• advies verlenen over de hygiëne op de arbeidsplaats

• advies verlenen over het opstellen van instructies betreffende het gebruik van arbeidsmiddelen (ook reinigen) en het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen

• de organisatie van de (aangepaste) eerste hulp

• verrichten van veelvuldige en systematische onderzoeken op de (aangepaste) arbeidsplaats

• op vraag van de werkgever of op vraag van de betrokken werknemers de werkposten onderzoeken wanneer een werknemer wordt blootgesteld aan de verhoging van de risico’s of aan nieuwe risico’s.

Ministeriële besluiten

Bij het verlenen van bovenstaande adviezen en onderzoeken moet u rekening houden met de maatregelen die door de overheid werden afgekondigd met betrekking tot COVID-19. De wettelijke verplichtingen om de verspreiding van het coronavirus te beperken, zijn vastgelegd in de verschillende ministeriële besluiten die sinds het uitbreken van de coronapandemie werden genomen en in het Belgisch Staatsblad werden gepubliceerd.

Het laatste basisbesluit hieromtrent werd afgekondigd op 28 oktober 2020 en ook op die dag in het Belgisch Staatsblad gepubliceerd. Het werd gewijzigd door het ministerieel besluit van 1 november 2020, gepubliceerd op 1 november 2020 en het ministerieel besluit van 28 november 2020, gepubliceerd op 29 november 2020. Er worden maatregelen vastgelegd, afhankelijk van de aard van de onderneming.

Als preventieadviseur verleent u de werkgever bijstand voor het correct toepassen van deze maatregelen.

Twee belangrijke algemene verplichtingen

Uit artikel 2 van het ministerieel besluit van 28 oktober 2020 houdende dringende maatregelen om de verspreiding van het coronavirus COVID-19 te beperken (gewijzigd door het ministerieel besluit van 1 november 2020) vloeien twee belangrijke verplichtingen voor de werkgever voort:

1. Telethuiswerk

De organisatie van telethuiswerk is verplicht voor alle ondernemingen, verenigingen en diensten voor alle personeelsleden, tenzij dit onmogelijk is omwille van de aard van de functie of de continuïteit van de bedrijfsvoering, de activiteiten of de dienstverlening.

Als telethuiswerk niet kan worden toegepast, moeten maatregelen genomen worden om de maximale naleving van de regels van social distancing te garanderen, in het bijzonder het behoud van een afstand van 1,5 meter tussen elke persoon. De werkgever bezorgt in dit geval de personeelsleden die niet kunnen thuiswerken een attest of elk ander bewijsstuk dat de noodzaak van hun aanwezigheid op de werkplaats bevestigt.

2. Social distancing

Men moet tijdig passende preventiemaatregelen nemen om de regels van social distancing te garanderen en een maximaal niveau van bescherming te bieden.

Gids ‘Veilig aan het werk tijdens de coronacrisis’

Voor deze maatregelen wordt verwezen naar de generieke gids, die werd opgesteld door een aantal sociale partners en ter beschikking werd gesteld op de website van de FOD WASO. Deze gids bevat een aantal maatregelen om werknemers zo veilig mogelijk te kunnen laten werken door het besmettingsrisico zo laag mogelijk te houden en besmettingen zoveel mogelijk te vermijden.

De generieke gids is een algemene gids, die per sector verder kan uitgewerkt worden in een sectorgids of sectorprotocol. Werkgevers kunnen zich voor het nemen van deze preventiemaatregelen hierop baseren. De naleving van deze gids(en) creëert een vermoeden dat de werkgever de passende preventiemaatregelen heeft getroffen in het kader van het coronavirus, op voorwaarde uiteraard dat ook de welzijnswet en de codex over het welzijn op het werk worden nageleefd, inclusief de preventiehiërarchie.

De personeelsleden dienen tijdig te worden geïnformeerd over de binnen de onderneming geldende preventiemaatregelen. Zo hebben we voor INNI GROUP een brochure opgesteld met de binnen de onderneming geldende preventiemaatregelen, die naar elke werknemer werd opgestuurd.

Ook derden dienen op de hoogte gesteld te worden van de specifieke maatregelen die voor hen van toepassing zijn. Binnen de onderneming waar zij zich begeven, dienen zij tevens de maatregelen te respecteren die intern gelden.

De preventieadviseur kan er mede op toezien dat de mededeling van de geldende maatregelen tijdig gebeurt en dat de maatregelen ook daadwerkelijk worden toegepast. De verantwoordelijkheid ligt echter steeds bij de werkgever.

Sectorspecifieke bepalingen

Voor een aantal sectoren bevat het ministerieel besluit van 28 oktober 2020 specifieke bepalingen:

• Handelszaken, private en publieke bedrijven en diensten die noodzakelijk zijn voor de bescherming van de vitale belangen van de Natie en de behoeften van de bevolking opgesomd in de bijlage van het besluit van 28 oktober, zoals gewijzigd, alsook de producenten, leveranciers, aannemers en onderaannemers van goederen, werken en diensten die essentieel zijn voor de activiteit van deze ondernemingen en deze diensten.

Zij nemen tijdig passende preventiemaatregelen om de regels van social distancing in de mate van het mogelijke toe te passen. Voor deze maatregelen wordt eveneens verwezen naar de generieke gids.

• De inrichtingen of onderdelen van inrichtingen die behoren tot de culturele, feestelijke, sportieve, recreatieve en evenementensector

Een aantal van deze inrichtingen mag open blijven onder bepaalde strikt na te leven voorwaarden. Meer info vindt u op de website van de Vlaamse Overheid.

• Ondernemingen en verenigingen die goederen of diensten aanbieden aan consumenten

Voor deze ondernemingen wordt verwezen naar het protocol of de daartoe op de website van de bevoegde overheidsdienst bekendgemaakte minimale algemene regels. Zijn deze er niet, dan moeten minstens een aantal andere regels nageleefd worden. Meer informatie op de website van de FOD Economie, met link naar de handelsgids.

• Inrichtingen die behoren tot de horecasector

Hiervoor werden bijzondere voorwaarden opgelegd. Een uitgebreid overzicht is terug te vinden op heropstarthoreca.be, een initiatief van HORECA Vlaanderen.

Checklist naleving preventiemaatregelen

De sociaal inspecteurs van de Algemene Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en sociaal overleg informeren en begeleiden werkgevers en werknemers van de ondernemingen en verenigingen. Ze zien ook toe op de naleving van de verplichtingen die gelden in deze ondernemingen, verenigingen en diensten die voortvloeien uit de verschillende ministeriële besluiten.

Op de website van de Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (SIOD) is een checklist terug te vinden die de inspecteurs hanteren bij hun controles met betrekking tot de naleving van de preventiemaatregelen rond COVID-19. De werkgever kan deze checklist gebruiken om te evalueren of ze de verschillende maatregelen in het kader van COVID-19 naleven. Er is een algemene checklist en er zijn ook checklists specifiek per sector.

Let wel: Gewestelijke, lokale of provinciale overheden leggen ook bijkomende maatregelen op. Deze maatregelen gelden bovenop de maatregelen van de federale regering. U vindt deze terug op de websites van de verschillende overheden.